Kunstmatige intelligentie (AI) is niet langer toekomstmuziek. Het is volop aanwezig in onze klaslokalen en collegezalen. Toch blijft de vraag of het Nederlandse onderwijs voldoende voorbereid is om de voordelen van AI optimaal te benutten. De Algemene Onderwijsbond (AOb) pleit voor landelijke richtlijnen voor het gebruik van AI in de klas, omdat het bewustzijn hierover bij docenten en scholen nog laag is.
De rol van AI in het voortgezet onderwijs
AI heeft de potentie om het leren in het voortgezet onderwijs enorm te verbeteren:
- Adaptief leren: Tools zoals Snappet en Mathia passen het niveau van de lesstof aan op de individuele leerling, wat zowel de motivatie als de resultaten van studenten verhoogt.
- Tijdbesparing voor docenten: AI apps en programma’s kunnen routineklussen zoals toetsen nakijken overnemen waardoor docenten meer tijd hebben voor persoonlijke begeleiding.
- Ethische uitdagingen: De Onderwijsraad waarschuwt dat technologie het onderwijs kan verrijken, maar ook kan verschralen. Er is een risico dat de autonomie van leerlingen en leraren wordt aangetast en het onderwijs hierdoor eenzijdig wordt.
Innovatie in het hoger onderwijs
In het hoger onderwijs is AI al diep verweven in de academische wereld:
- Onderzoek en data-analyse: AI versnelt complexe onderzoeken zoals het analyseren van grote datasets of het modelleren van scenario’s in de natuur- en sociale wetenschappen.
- Studiebegeleiding op maat: Universiteiten zoals de TU Eindhoven experimenteren met AI-gebaseerde apps die studenten persoonlijk studieadvies geven.
- Maatregelen tegen misbruik: Universiteiten investeren in tools om AI-plagiaat op te sporen, zoals Turnitin AI. De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) pleit voor landelijke richtlijnen over de inzet van AI bij toetsen en ingeleverde stukken in het hoger onderwijs.
Volgens UNESCO’s onlangs gepubliceerde AI Competency Framework zijn vaardigheden op het gebied van AI essentieel voor zowel studenten als docenten. Het rapport benadrukt dat digitale geletterdheid een kernvaardigheid moet worden in het onderwijs, zodat leerlingen voorbereid zijn op een toekomst waarin AI onmisbaar is.
Kritisch denken blijft cruciaal
AI is een krachtig hulpmiddel maar mag nooit de menselijke creativiteit en het kritisch denken vervangen. Mark van de Mortel, directeur van het Grescollege, stelt: “AI kan een opdracht een kickstart geven, maar leerlingen moeten leren om door te vragen en kritisch te blijven kijken naar de antwoorden die AI biedt.” Dit sluit aan bij het pleidooi van de AOb om AI niet alleen te zien als een hulpmiddel, maar als een technologie die bewuste begeleiding vereist.
Laten we het onderwijs AI-proof maken
Het Nederlandse onderwijs staat voor een enorme uitdaging én kans. Door AI effectief te integreren, kunnen we leerlingen en studenten voorbereiden op een toekomst waarin technologie een sleutelrol speelt. Maar zonder duidelijke richtlijnen en investeringen blijven de mogelijkheden van AI grotendeels onbenut. UNESCO benadrukt dat een systematische aanpak essentieel is: “Het ontwikkelen van AI-competenties bij zowel leraren als leerlingen is de sleutel tot succes.” Het is tijd om het onderwijs AI-proof te maken, zodat zowel leerlingen als docenten het maximale uit deze technologie kunnen halen.
