AI kan goede teksten schrijven. Persoonlijk advies, handleidingen of essays voor de middelbare school, ChatGPT draait zijn hand er niet voor om. Maar kan AI net zo goed schrijven als de mens? En op welke manier kunnen auteurs en uitgevers in de toekomst gebruik gaan maken van kunstmatige intelligentie?
Afbeelding gemaakt met ChatGPT
Literatuuranalyse
Misschien heb je dit weleens voor een schoolopdracht gedaan: je geeft een titel of fragment van een boek aan ChatGPT en vraagt om zoveel mogelijk analysewerk. Daar komt het programma vrij goed vanaf. Het kan de inhoud, literaire stroming en stijl van het werk uitgebreid beschrijven. Als je wilt, kun je zelfs met de chatbot in discussie gaan over de stijl van een schrijver of de rol van bepaalde personages. Soms krijg je dan vrij globale of ongenuanceerde antwoorden, zonder concrete voorbeelden. Toch lijkt het meestal alsof ChatGPT goed weet waar hij het over heeft. De chatbot kan bovendien eigen variaties bedenken op bestaande verhalen en legendes (niet zonder taalfouten, trouwens). Ook over auteurs kan ChatGPT je van alles vertellen: biografische gegevens, bijbehorende stromingen, bekende werken of citaten en gerelateerde personen. Het verbaast je bijna dat de chatbot uiteindelijk toch aangeeft geen eigen mening of voorkeur te hebben.
Laat je eigen teksten controleren
Ook over fragmenten van teksten die je zelf hebt geschreven, kan ChatGPT je heel wat vertellen: of je spellingsfouten hebt gemaakt, waar je duidelijker kan zijn over moeilijke termen en of je tekst logisch is opgebouwd. Daarnaast krijg je een samenvatting, zodat je kunt controleren of de boodschap van je tekst overkomt zoals jij dat wilt. Als je een creatieve tekst of een gedicht invoert, analyseert ChatGPT het naar wens op fouten, stijl en literaire stroming. Bovendien kun je vragen om tips waarmee je het verhaal spannender of consistenter kunt maken. Dat is interessant, maar je krijgt soms ook onlogische suggesties of verbeterpunten die je al eerder had toegepast. Waarschijnlijk vormt deze functie van ChatGPT dan ook geen bedreiging voor auteurs, aangezien het alleen een hulpmiddel is om je teksten snel en effectief mee te controleren.
Schrijft AI zo goed als een mens?
Misschien heb je een jaartje geleden wel meegekregen dat Amazon problemen had met het auteursrecht op AI-gegenereerde teksten en stripboeken. Toch zit op AI-gegenereerde teksten geen auteursrecht. Amazon verwacht wel dat veel schrijvers die hun boeken via hun platform verkopen waarschijnlijk ook AI hebben gebruikt, maar dat niet toegeven. Dat is slecht voor de carrière van “gewone” schrijvers en laat de kwaliteit van romans bovendien flink dalen. AI kan namelijk, vooral als het om literaire teksten gaat, lang niet zo goed schrijven als wij.
AI kan in veel gevallen effectief zijn in het nabootsen van menselijk schrijfwerk, vooral voor functionele, informatieve en gestructureerde teksten. Echter, in creatieve domeinen waar emotie, diepgaand inzicht en culturele nuance een grote rol spelen, kunnen menselijke schrijvers een unieke waarde bieden die AI moeilijk kan evenaren. De toekomst van schrijven kan liggen in een synergie tussen menselijke creativiteit en AI-efficiëntie, waarbij elke entiteit zijn sterke punten benut om tot betere resultaten te komen.
En? Leek deze alinea net zo realistisch als de rest? Had je door dat het geen tekst van een menselijke auteur was? Ikzelf vind termen zoals “het nabootsen van menselijk schrijfwerk” en “een synergie tussen menselijke creativiteit en AI-efficiëntie” vrij robotisch klinken. Toch is het een vrij duidelijke tekst.
Een beetje nuance
Veel auteurs vrezen voor hun carrière met de opkomst van schrijvende AI, maar er zijn ook schrijvers die juist laten zien dat dat voorlopig niet gebeurt. AI kan wel zakelijke teksten schrijven, maar presteert erg wisselend als het gaat om bijvoorbeeld poëzie. Of de gedichten van ChatGPT “goed” zijn is natuurlijk subjectief, maar vaak zijn ze vrij onlogisch of gaan ze over een compleet ander onderwerp dan je had gevraagd. Wel wordt AI steeds meer gebruikt in bijvoorbeeld de communicatiebranche voor het schrijven van blogs en metadata.
Een ander probleem dat ik tijdens wat experimentjes ontdekte, is dat ChatGPT zich niet goed kan aanpassen aan het publiek dat je beschrijft. Als je vraagt wat het leesniveau van leerlingen uit groep 4 is, krijg je een uitgebreide beschrijving van wat kinderen leren in alle fases van het leerjaar. Vraag je echter om een tekst voor groep 4, dan krijg je rustig woorden als “onverwachts” en “verzachtte” voorgeschoteld. Niet echt gepast, net als de zinslengte (25 woorden in plaats van 6). Een goede schrijver moet natuurlijk om zijn publiek kunnen denken. Op dat gebied kan AI niet zo goed schrijven als menselijke auteurs.
Uitgeverijen en AI
Steeds meer uitgeverijen experimenten ook met AI. Op de website van Bot Uitgevers staat bijvoorbeeld hoe AI titels en boekomslagen kan genereren. Kunstmatige intelligentie kan inhoudelijk feiten controleren, voorspellen welke onderwerpen gewild zullen zijn bij lezers en berekenen wanneer een nieuw werk het beste gepubliceerd kan worden. Bovendien kan AI persoonlijke lezersprofielen samenstellen en met behulp daarvan bedenken waar een boek het meest verkocht gaat worden. Daardoor ontstaan ook risico’s. AI kan nepnieuws niet altijd herkennen en daardoor ook als bron gebruiken. Bovendien kunnen verhalen van lage kwaliteit met behulp van ChatGPT net goed worden om uitgegeven te worden – maar waarschijnlijk ook niet meer dan dat. Tenslotte zal AI nooit echte levenswijsheden, gebaseerd op ervaringen, kunnen verwerven. Er zal dus steeds meer vraag zijn naar originele, creatieve auteurs met een eigen verhaal. De meeste websites geven een voorzichtig positief beeld van AI als assistent-uitgever, in plaats van verwoestende vervanger.
Schrijvers en uitgevers gebruiken kunstmatige intelligentie al voor het schrijven van praktische teksten, het voorspellen en uitvoeren van marketing en het snel controleren van concepten. AI-gegenereerde teksten krijgen voorlopig geen auteursrecht toegekend en zijn duidelijk van lagere kwaliteit dan “echte” verhalen. En ook al kent ChatGPT veel schrijvers en auteurs, zijn eigen verhalen zijn onlogisch, niet zoals je vraagt en missen gewoon een element van menselijkheid. Voorlopig hoeven auteurs dus niet te vrezen voor hun baan. Hun persoonlijke perspectief, ervaringen en emoties zorgen ervoor dat ze met veel meer diepgang en consistentie schrijven. AI kan dus nog lang niet zo goed schrijven als wij!
